Nederland en de Tweede Wereldoorlog
Iedereen is allemaal een beetje verbonden met de Tweede wereldoorlog. Ergens in onze familie heeft wel iemand deze oorlog tussen 1940 en 1945 meegemaakt. Soms kun je deze verhalen nog aan je familieleden vragen, maar meestal lukt dat niet meer. De mensen die het hebben meegemaakt laten wel vaak dingen na waarmee we achter hun verhalen komen. Spullen die zijn weggestopt op zolder, in musea of archieven worden door verschillende mensen ontdekt. Deze spullen leiden tot verhalen en vragen over hoe het vroeger was.
Welke woorden, begrippen, personen en gebeurtenissen hebben volgens jou te maken met de Tweede Wereldoorlog?
Maak een Woordweb met 10 woorden, begrippen, personen en/of gebeurtenissen die volgens jou te maken hebben met WO II.
Van bezetting naar bevrijding
Verhalen en spullen uit de Tweede Wereldoorlog komen uit de periode tussen 1940 en 1945. In de Tweede Wereldoorlog was Nederland bezet sinds 15 mei 1940 door Nazi-Duitsland. Nederland was interessant voor de bezetter, omdat het zeehavens had die een invasie in Groot-Brittannië mogelijk maakten. Vijf dagen lang probeerde de Nederlandse krijgsmacht de Duitse troepenmacht tegen te houden. Nederland was echter niet voorbereid op een aanval van een modern leger door de lucht en op land. Na het bombardement op Rotterdam en de dreiging van meerdere bombardementen op belangrijke Nederlandse steden gaf de Nederlandse krijgsmacht zich over. Hiermee begint voor Nederland de bezettingstijd.
In deze periode merkte de bevolking aanvankelijk weinig van de bezetting. Dat veranderde naarmate de oorlog slechter voor de bezetter verliep en Nederlanders terughoudender waren om samen te werken met de bezetter. De joodse gemeenschap kreeg te maken met vormen van uitsluiting en geweld en de Nederlandse bevolking moest hierin vaak keuzes maken. Ging je met de bezetter samenwerken, hield je je afzijdig of ging je over tot verzet? Hoe moet je deze oorlog overleven?, was een vraag die menig man en vrouw zichzelf stelde. Op 3 september 1944 hoopte de Nederlandse bevolking dat al deze ellende voorbij was. Verspreide berichten meldden dat de Britse troepen Brussel en Antwerpen hadden veroverd op 3 en 4 september en naar verluidt– maar onjuist – ook Breda. Op 12 september 1944 trokken pas de eerste divisies soldaten Zuid-Limburg binnen en werd het plaatsje Mesch als eerste bevrijd. Op 13 en 14 september 1944 werd de eerste Nederlandse stad, Maastricht, bevrijd. Daar begon, aldus Radio Oranje, de Bevrijding.
Radiofragment
Oorlogscorrespondent Robert Kiek van Radio Oranje doet vanuit Brussel verslag van de bevrijding van Eijsden en Maastricht door de Amerikaanse geallieerden. Hij geeft een indruk van de stemming in Maastricht, waar een laaiend enthousiaste burgerij de bevrijding viert.
Bevrijding Nederland
‘Het noorden lijdt en het zuiden vrijt'
De vreugde in het zuiden was groot toen de bevrijders uiteindelijk daadwerkelijk de dorpen en steden bevrijdden. De geallieerde legers waren op weg om zo snel mogelijk de bruggen over de Rijn te veroveren en zo de opmars naar het industriële Ruhrgebied mogelijk te maken. Maar deze opmars stokte vanwege de verloren slag om Arnhem en daarmee viel de bevrijding stil. Het was moeilijk voor de geallieerden om Nijmegen te veroveren en de slag om Arnhem werd uiteindelijk door de Duitsers gewonnen. De rest van Nederland moest wachten en nog een lange hongerwinter doorstaan.
In Nederland spreken we nu over de bevrijding van Nederland, maar die bestond als militaire operatie niet. De zuidelijke delen van Nederland werden alleen maar bevrijd, omdat ze op de weg naar het Duitse Ruhrgebied lagen. Zo werd Zuid-Limburg alleen bevrijd om Aken te kunnen veroveren. De verovering van de oude Keizersstad was symbolisch. Taalkundig gezien is Aken, Aachen, door de dubbele a de eerste stad van Duitsland. Een doorbraak bij deze stad betekende tevens een doorbraak door de Westwall zuidelijk van het Ruhrgebied. Vandaar dat het onderste stukje Limburg al was bevrijd in september 1944, terwijl het bovenste stuk, met Roermond en Venlo, pas in 1945 werd bevrijd. Na de bevrijding van het Ruhrgebied zou volgens plan de Duitse economie stilvallen en een vlotte opmars naar Berlijn mogelijk worden. Dat het Noorden van Nederland en de Randstad moesten wachten op een overgave van Berlijn was een logisch militair gevolg van het geallieerde plan.
Wie bepaalden nu eigenlijk dat de rest van Nederland moest wachten op de bevrijding? Achter deze beslissing zitten de hoofdrolspelers van de Tweede Wereldoorlog: de Amerikaanse president Roosevelt, opperbevelhebber van de geallieerden generaal Eisenhouwer en de Britse premier Churchill. Deze mannen bepaalden in grote lijnen het verloop van de strijd en gaven daarmee vorm aan de bevrijding van Europa en Nederland.
In de opdracht ‘Ik-ben-gedicht’ ga je kennis maken met de hoofdrolspelers met de hierboven genoemde staatsmannen.
