De andere bevrijders
Het woord ‘bevrijder’ betreft niet alleen witte gevechtssoldaten. Welke verhalen en beelden over 'de bevrijding' komen terug in films, games en boeken?
Een grote groep van bevrijders wordt in de bij ons bekende geschiedenis over de bevrijding na WOII vaak overgeslagen: de Afro-Amerikaanse bevrijders. Bij het vak geschiedenis wil men een zo compleet mogelijk beeld geven van het verleden en door onderzoek kunnen we het beeld dat we hebben van het verleden aanvullen en bijstellen. De schrijfster van o.m. het boek 'Kinderen van zwarte bevrijders' kwam tijdens haar onderzoek tot de conclusie dat aan ons beeld over de bevrijding iets ontbreekt. Door kritische vragen te stellen en door onderzoek kunnen we tot een vollediger beeld komen.
Laten we het eens proberen. Hieronder staan twee afbeeldingen van twee verschillende films over D-day (1944). Welke overeenkomsten zijn er tussen de beide afbeeldingen?
Juist! In beide plaatjes zien we alleen witte soldaten! Nu zijn dit maar twee afbeeldingen uit twee films, maar ook in andere scenes en films over deze historische gebeurtenis zijn geen Afro-Amerikaanse oftewel zwarte soldaten te zien. En dat terwijl er heel wat zwarte soldaten aanwezig waren tijdens D-day. Maar liefst 900.000 Afro-Amerikanen droegen thuis en overzee bij aan de bevrijding van Europa. Wanneer verandert dit Hollywood-beeld? Pas in 2017 kwam een film uit op Netflix 'Mudbound' die daarin verandering brengt. Die film brengt een zwarte Amerikaanse soldaat van het 761th Tank Battalion in beeld.
Uit eerder beeldmateriaal worden maar zeer sporadisch of in het geheel geen zwarte soldaten afgebeeld. Wit Amerika wilde geen zwarte Amerikanen in uniform zien. Voor hen waren zwarte Amerikanen geen volwaardige burgers.
Zwarte soldaten dienden met name in de Quarter Master Service Company (QMSC) Deze militaire organisatie was getraind om allerlei ondersteunende taken uit te voeren voor de gevechtstroepen, zodat die optimaal konden functioneren aan het front. De servicetroepen vervoerden brandstof, zij repareerden voertuigen en ander militair materiaal, zij bereidden voedsel, herstelden kleding, bewaakten krijgsgevangen en begroeven zelfs de gesneuvelde frontsoldaten. Het waren dus ook zwarte Amerikaanse soldaten die lijken begroeven op de Amerikaanse begraafplaats van Margraten, waar in eerste aanleg 19.000 mensen begraven werden. In de loop van de oorlog ondersteunden de soldaten van de QMSC ruim acht miljoen soldaten.
De werkelijkheid zag er dus meer uit als hieronder:
De afbeeldingen en filmmateriaal van zwarte soldaten aan het werk zijn in omvang beperkt in vergelijking met die van witte soldaten. Het Amerikaanse publiek stond niet te wachten op beeldmateriaal van zwarte soldaten.
De tweede foto verwijst naar één van de belangrijkste taken van de zwarte Amerikaanse soldaten: het vervoer. Duizenden Afro-Amerikaanse wagenchauffeurs voorzagen de soldaten in Europa van voedsel, munitie en andere essentiële zaken om hun taken goed te kunnen uitoefenen die moesten leiden tot de overwinning op de bezetter. In Nederland vertellen tijdgenoten over deze zwarte chauffeurs. Een colonne van trucks die vanaf havens in België en Frankrijk door Europa reed werd de Red Ball Express genoemd.
Op een gemiddelde dag reden 900 vrachtwagens af en naar de frontlinie voor de bevoorrading van de units. Deze vrachtwagens reden vierentwintig uur per dag en zeven dagen in de week op en neer. In de meeste filmfragmenten over de Red Ball Express worden de zwarte soldaten niet opvallend afgebeeld of krijgen ze enkel een bijrol.
In 1952 kwam de film the 'Red Ball Express' uit, waarin enkele zwarte soldaten zichtbaar waren. De hoofdrol bestond uit een witte soldaat, zoals het merendeel van de acteurs. De acteurs die de zwarte soldaten speelden, hadden slechts een bijrol waarin ze niet al te intelligent overkwamen.
Een beperkt aantal zwarte soldaten vocht op het eind van de oorlog bij de infanterie of maakten deel uit van tankeenheden. Er waren echter ook zwarte piloten bij de luchtmacht die The Tuskegee Airmen werden genoemd. Ze begeleidden in jachtvliegtuigen de bommenwerpers bij hun taken boven vijandig gebied.
Een van de eerste bevrijders van ons land was Arthur J. Whitbeck. Hij was tanksoldaat hij het 784theTankbataljon dat op een witte officier na volledig uit zwarte Amerikaanse soldaten bestond. Zijn compagnie veroverde Venlo in 1944 op de Duitsers. Hij raakte ernstig gewond door antitankgeschut in Duitsland en overleed uiteindelijk aan zijn verwondingen. Whitbeck is één van die weinige zwarte soldaten die wel mochten vechten, maar niet werden geaccepteerd door hun witte collega’s. De legerleiding besloot daarom een witte officier aan te stellen bij iedere zwarte unit soldaten. Ondanks vooroordelen en wantrouwen bij de legerleiding bleek hun aandeel van groot belang. Het 320th Barrage Balloon Battalion hield tijdens D-day de vijandige gevechtsvliegtuigen op grote afstand van de Normandische stranden.
De zware soldaten bij ons in huis waren forse mannen. Ze tilden me altijd op en gaven me dan het gevoel dat ik kon vliegen.
Het merendeel van de Zuid-Limburgse kinderen, die de komst en het verblijf van de zwarte soldaten in hun omgeving hebben meegemaakt, hielden daar fijne herinneringen aan over. In het bevrijde zuiden ving een complexe periode aan. Het bevrijde gebied stond onder toezicht van het Militaire Gezag, deze legde verantwoording af aan de regering in Londen. De regering maakte zich zorgen over de verhoudingen binnen het Amerikaanse leger en het moreel en fysiek welzijn van de bevolking. De maatschappij in het bevrijde deel van het land werd gekenmerkt door een losbandige feeststemming. De lokale bevolking onderhield contacten met witte en zwarte bevrijders. Hoe de contacten verliepen en welke problemen dat toen opriep kun je met behulp van de mysterieopdracht ontdekken.
PWS-ideeën
In een aantal hoofdstukken wordt de bevrijding van het door Nazi-Duitsland bezet West-Europa besproken. Een mogelijk PWS kan gaan over welke bevrijders dit gebied bevrijd hebben, want in dit hoofdstuk is gebleken dat bevrijders uit een meer diverse groep bestond dan gedacht. Welke bevrijders hebben nu Nederland bevrijd en wat was hun aandeel? Een ander idee kan zijn om naar persoonlijke ervaringen van burgers uit de regio te kijken, bijvoorbeeld in Zuid-Limburg. Wat merkten zij nu van de bezettingstijd en hoe ervoeren zij de bevrijding? Wat aten zij of wat maakte hun leven moeilijk?
